APRENDIENDO A VIVIR

SOMOS LO QUE COMEMOS Y LO QUE PENSAMOS: Nuestra salud mental depende en buena medida de nuestro sistema de creencias y de nuestra alimentación.
Este blog quiere ser un punto de encuentro para las personas que buscan una explicación, para los que no comprenden; aquellos y aquellas que buscan con una actitud libre y abierta respuestas...
...quiere ser una herramienta a favor de la tolerancia, la justicia y la libertad...
...un instrumento para tomar el control...
...una ayuda para conocerse mejor, comprender la existencia humana, nuestras necesidades y apegos...
...en definitiva una herramienta para llenar nuestro vacio interior y recuperar la confianza...

martes, 30 de abril de 2013

A FORMACIÓN DE IMPRESIÓNS


"Prefiero que la gente me odie por ser quien soy a que me ame por lo que no soy". Kurt Cobain

O concepto de "si mesmo", autoconcepto ou "self" é a visión que temos de nós mesmos. Mediante a autopercepción somos quen de recoñecernos e reflexionar sobre nós mesmos; é dicir, reflexionar sobre as características e as cualidades que posuimos  e os estados interiores que nos atribuímos e que sentimos, o que nos permite formarnos unha idea de como somos e que xirará en torno ao concepto do "yo" e a autoestima.

O sentido de permanencia ao longo do tempo será fundamental para modular a tendencia que temos a formar unha impresión das persoas coas que nos relacionamos a cotío por medio da percepción. Seleccíonamos os datos que nos chegan do exterior facilitando o almacenamento e a recuperación na nosa memoria, pero tendemos a ir máis aló da información obtida, queremos predecir os acontecementos futuros e, dese xeito, evitar e reducir as sorpresas.

A nosa actitude cara determinadas persoas ou cousas vai depender da experiencia pasada, das nosas crenzas preconcebidas e das nosas expectativas e metas que modelarán a nosa impresión global. Ainda que teñamos pouca información, tendemos a formar unha impresión "completa" e global das persoas. Un rasgo que causa en nós un grande impacto pode actuar como un rasgo central ou, ser un rasgo sen interés no caso contrario. Se o primeiro que percibimos é un rasgo positivo, deixará unha imaxe máis favorable. Fixarémonos primeiro no atractivo físico, na personalidade e na procedencia e tenderemos a buscar con maior afán os elementos invariantes, pero ollo, porque as persoas temos atributos que non son observables a primeira vista. En xeral tendemos a probar e comprobar que a outra persoa se axusta á norma e que comparte os nosos valores, pero teremos en conta que homoxenizamos excesivamente a información percibida  distorsionando algúns datos e interpretando outros cando son disonantes coa interpretación global que facemos en función do noso interés, é o que se chama "efecto halo".

Segundo Salomon Asch, as nosas impresións respecto aos demais formámolas sobre a base da información máis importante, do rasgo máis central e relevante, desprezando outros máis periféricos ou dependentes. As características físicas e sociais e o valor que ten a persoa para nós, influirán na nosa percepción e formación de impresións e a valoración que fagamos do primeiro contacto determinará os acontecementos posteriores. Evidentemente debemos ter en conta que a persoa tentará "venderse" e amosar a súa mellor "cara" para controlar a información que presenta e influir na nosa formación de impresións e no noso comportamento.
"La belleza y la fealdad son un espejismo porque los demás terminan viendo nuestro interior". Frida Kahlo

"A XUSTIZA"



"Si la justicia existe, tiene que ser para todos; nadie puede quedar excluido, de lo contrario ya no sería justicia." Paul Auster

O concepto de justicia constitúe unha das pezas básicas e máis complexas da linguaxe moral. Na linguaxe común intúese que as persoas deben recibir o trato que se merecen. "Dar a cada quen o seu", como diría Ulpiano. Ao principio, o termo xustiza estivo relacionado con xuntura, xusteza ou axuntamento de cada un dos seres coa orde ou cosmos. Para os gregos esa orde era a Phisys, que incluía á Polis. A xustiza non é algo que poidamos esperar senón algo que debemos buscar e percurar. A tendencia actual de establecer unha estreita relación entre xustiza e lei derivou na aplicación de normas e regras que beneficiaron a unha élite en detrimento do pobo. Polo que o criterio de xustiza non se pode limitar ao ámbito legal, xa que xusto non é o mandado, senón o debido.

Para Aristóteles a xustiza é igualdade proporcional e para Platón a xustiza é a virtude na que conflúen todas as demáis e está baseada na idea de ben que lle dá harmonía ao mundo. A traveso da xustiza, chegaremos á "felicidade" por medio da prudencia, a templanza e a valentía. 

Existen principios éticos e xurídicos universais, ahistóricos e independentes da vontade humana que proveñen do Logos, natureza divina ou racional do Ser que poden ser coñecidos polo ser humano co uso da razón, a intuición e a intelixencia e deben servir de criterio de xustiza na creación das leis. Sen embargo, o dereito termina sendo un fenómeno histórico cuxo contido depende das circunstancias concretas do tempo e o lugar onde se desenvolva e será reemprazado polos mandatos emanados do "soberano" para, segundo Hobbes, protexer ao home do resto dos homes; o lobo pasa a ser o "soberano". Coa excusa de ofrecerlles aos cidadáns a máxima "felicidade" e de protexer con leis a forza común e os dereitos dos cidadáns, refórzase cada vez máis o poder do soberano que pasa a ser inviolable e non suxeito a responsabilidade.

Segundo Hart e Nino, hai certos principios de xustiza universalmente válidos que se poden coñecer a traveso da razón humana e, no caso de que algún sistema ou norma non se adecúe a eles, non poderán ser utilizados como xurídicos. Os que hoxe se chaman "dereitos humanos", non son máis que unha nova forma de dereito natural cuxa validez se considera independente do que dispoñen as normas que integran o dereito positivo. Son facultades e poderes innatos ao ser humano que os ten polo feito de selo. A natureza da que se derivan os principios universais é a natureza do cosmos ou ben a natureza de Deus, da sociedade ou da historia, pero máis frecuentemente o é a natureza da persoa en particular como ser racional. H Grocio dí que o dereito natural vale aínda que se admita que non existe Deus, ou que, se o hai, non se interese polos asuntos dos homes e as mulleres.

jueves, 18 de abril de 2013

A CONCIENCIA


"En el espíritu del tiempo de cada época hay un afilado viento del este que sopla a través de todas las cosas. Yo puedo encontrar huellas de ello en todo lo que se ha hecho, pensado y escrito, en la música y en la pintura, en el florecimiento de este o aquel arte: deja su marca sobre todas las cosas y sobre cada uno". Arturo Schopenhauer

"Estou canso de ser algo parecido a sí mesmo cada día", diría o poeta desde o umbral da conciencia. De acordo con Carl Jung, o "si mesmo" ou "yo", é o centro da conciencia. Un centro que define como "unha magnitude infinitamente complexa"; a reconciliación dos opostos, a fusión do dominio das tebras do inconsciente coa luz do consciente. Segundo René Descartes, Willian James e Antonio Damasio, non existe o pensamento sen máis, senón "o meu pensamento" e "a miña emoción". A conciencia se caracteriza pola representación do "yo", por dar un punto de vista do mundo, por xerar percepción, pensamento, desde un lugar e nun lugar situado no marco de referencia egocéntrico. É o "yo" quen sente, recorda, ve e planifica. Podemos dicir que a conciencia é o estado subxectivo de percibir algo, dentro e fóra de nós.
           
Podemos distinguir dous tipos de conciencia: a primaria, que séría a experiencia directa das percepcións, sensacións, pensamentos, recordos e imaxes; e a conciencia reflexiva, precisa para darse conta de ser único, separado dos demais, cunha historia e un futuro persoais. Para Willian James, a conciencia se caracteriza porque só o individuo coñece os seus propios pensamentos que están siempre cambiando. A conciencia apunta siempre cara algo e nos parece que é algo unificado e contínuo. J. Eccles opina, fundamentado na teoría dos 3 mundos de Karl Popper, que a estructura do cerebro non pode explicar os fenómenos da conciencia.
     
Ouspensky di que temos catro estados de conciencia: durmido, vixilia, consciencia de "si mesmo" e consciencia obxectiva. Pero a persoa realmente só vive en dous estados: a maior parte do día a pasa durmindo e a outro esperto ainda que realmente difire moi pouco do sono. No primeiro estado está rodeado de soños, imaxes subxectivas revoloteando pola mente, deixando só unha lixeirísima traza na memoria e ás veces ningunha. O segundo estado utilizámolo para traballar, falar, relacionarnos...
        
A maioría das persoas,  nacen, viven sen propósito por algunhas décadas e morren sen pensar nunca na conciencia e na liberdade e permiten que as circunstancias determinen as súas vidas. O ser humano é persoa cando vive a partires de "si mesmo", preocupado coa verdade interior que debe buscar, sabendo que é unha busca interminable porque busca algo que o transcende. É preciso que recupere a confianza, pero a autoestima precisa dun traballo arduo e duro. Naturalmente as persoas non comenzaremos a tarefa ata que esteamos convencidos de que a conciencia non nos ven dada. Segundo Maria Zambrano, a confesión trae á luz o carácter fragmentario de toda vida, ese sentirse a si mesmo como un anaco incompleto que pode orixinar a fuxida de "si mesmo" en espera de atoparse, de recoñecerse.
   
De acordo con Schopenhauer, podemos saber algo da vontade a partires da conciencia da nosa propia volición; a volición individual é simplemente unha manifestación limitada da propia vontade que se manifesta en todo o mundo obxectivo. Sen embargo a vontade é inconsciente; é cega, e se manifesta no desexo e no "amor á vida" dos seres humanos. Foucault recolle na "Primera Conferencia del Abad Moses", a analoxía na que se comparan os pensamentos aos graos dun cereal e a conciencia ao almacén dun muiño. Opina que ao longo da historia do cristianismo existe unha correlación entre revelación, dramática ou verbal, e a renuncia ao "yo". Pero o desenrolo das ciencias humanas permitiu coas mesmas técnicas de verbalización, sen renunciar ao "si mesmo", construir un novo "yo". "Somos sueños de una sombra" diría Píndaro. Zambrano e Jung coinciden en que "el estado de sueño es el estado inicial de nuestra vida; del sueño despertamos; la vigilia adviene, no el sueño. Abandonamos el sueño por la vigilia, no a la inversa". O home durmido é hóspede do espacio.
          
Para os pitagóricos, a proximidade do sono ao estado de morte, implicaba que un se purificase antes de durmir porque podía atoparse cos mortos. Algo que tamén recomendaba Séneca. Pero, o tempo é unha condición sine que non para existir humanamente e isto implica o exercizo da vontade. O ser humano ten que ocuparse de vivir o seu tempo. Como ser que padece unha transcendencia que implica tensión, ir cara algo, completar o seu proxecto vital. A persoa é un presente impulsada pola enerxía da vontade.


martes, 16 de abril de 2013

O NOSO SISTEMA DE CRENZAS

A vontade ( II )

"Da el primer paso con fe. No tienes por que ver toda la escalera. Basta con que subas el primer peldaño". Martin Luther King


Para a psicoloxía cognitiva, a forma de percibir a realidade está determinada polas nosas crenzas e actitudes. Unha crenza é un estado da mente no que a persoa ten como verdadeiro o coñecemento ou a experiencia preto dun suceso ou dunha cousa. F.P. Ramsey dí, que ven a ser coma un mapa gravado no ADN ou en determinadas aprendizaxes que nos orientan no mundo para achar a satisfacción das nosas necesidades.

Os individuos se agrupan en torno a un conxunto de ideas cun potencial de verdade que van acumulando como saber e que constituirá o entramado social e cultural que xustifica a identidade das persoas que comparten crenzas similares. As nosas actitudes son crenzas cargadas de emoción que nos predispoñen a actuar de forma congruente con elas. As máis importantes son as referidas a un mesmo e están relacionadas coa autoestima, as que se refiren a outras persoas e as que teñen que ver coas relacións interpersoais que están relacionadas coas habilidades sociais.

O sentimento de certeza sobre o significado de algo, unha afirmación persoal que consideramos verdadeira, fórmase a partires das ideas que confirmamos ou cremos confirmar a traveso das nosas experiencias persoais. En moitos casos son inconscentes e afectan á consideración que temos de nós mesmos, dos demais, das cousas e das situacións que nos rodean. Tendemos a pensar que as nosas crenzas son universalmente certas e esperamos que os demais as compartan, pero non nos damos conta que o sistema de crenzas e os valores son algo exclusivamente persoal e en moitos casos moi diferente do dos demais.

A realidade que vivimos é unha elaboración mental nosa, o que fai que a vida sexa un manantial de esperanza para uns, un mundo cheo de alternativas para outros ou, unha inevitable fonte de sufrimento. As crenzas teñen unha forza moi poderosa no noso comportamento. Algunhas sérvennos como recursos pero outras limitan a nosa enerxía bloqueándonos. Poden modelar, influenciar e incluso determinar o noso grao de intelixencia, a nosa saúde, a nosa creatividade, o xeito en que nos relacionamos e o noso grao de "felicidade" ou de éxito.

As ideas chegan a nós e as aceptamos a priori, sen cuestionalas, coma o que cre que mañá sairá o sol. Ímolas interiorizando e van ocupando un espazo cheo de enerxía no noso interior. Proceden do que nos dixeron, do que oímos, do que vivimos. Pensamos que é a nosa "forma de ser", pero son o efecto doutras persoas e situacións: compañeiros, amigos, educadores, pais, medios de comunicación. Para un neo que medra nun contorno de violencia e marxinación, situacións de violencia, abuso e marxinación serán "normais" porque é do que se alimentou o seu sistema de crenzas. Por iso, será moi importante desenrolar un bo "sistema crítico" para modelar axeitadamente o noso futuro sistema de crenzas.

Existen ideas globais como: "a vida é bonita", "a vida é dura", "eu son así", "os homes son un desastre", "os cans son perigosos",  e regras: "se teño un bo coche a xente terame en conta", "se teño ingresos fixos terei seguridade". Algunas destas ideas e regras potencian a confianza en nós mesmos e a nosa capacidade, permitíndonos afrontar con éxito situacións complexas, pero outras réstannos enerxía e limitan o noso desenrolo persoal. As crenzas-actitudes que máis dano nos fan son as esixencias que fan que cando non se cumpre o que esiximos reaccionemos pensando e sintindo que é terrible, que non podemos soportalo, o que vai acompañado de odio cara nós e cara aos demais. No outro polo están os nosos lexítimos desexos e preferencias que debemos esforzarnos para que se cumpran, pero se non é asi, temos que aceptalo de bo grao quedando libres para centrarnos nas nosas posibilidades e disfrutar delas.

Se carecemos dun bo sistema crítico para modelar un axeitado sistema de crenzas, sentirémonos incapaces, estaremos bloqueando calquera oportunidade de desenrolar novas competencias e habilidades. A crenza e a súa conculcación e un poderoso instrumento de poder que será o filtro a traveso do que interpretaremos a realidade, por iso podemos dicir que para triunfar, debemos crer nelo. Posto que non podemos saber que é a verdade, temos que formarnos un sistema de crenzas axeitado utilizando a fe como instrumento para construir a nosa verdade. Aprender a coñecernos e coñecer cales son as claves das nosas crenzas esenciais para conseguir o control das nosas vidas, fomentar aquelas que nos potencian e trocar aquelas que nos limitan.

Para Bertrand Russell non existe método capaz de salvagardarnos da posibilidade de errar. A aspiración dunha seguridade absoluta constitúe unha das trampas en que caemos continuamente. Na opinión de Platón, o coñecemento non pode ser simplemente unha opinión verdadeira acompañada dunha explicación, senón que se trata dun coñecemento absolutamente necesario que lle da razón ao por qué das cousas. Isto só é posible mediante o concurso da dialéctica e da intuición intelectual, xa que para que haxa coñecemento é necesario intuir as formas intelixibles e entender a orde racional con que están estructuradas, tendo en conta que proveñen da idea de ben e que remiten a ela.

"La fe es una conquista difícil que exige combates diarios para mantenerla". Paulo Coelho

jueves, 11 de abril de 2013

O FADO/ O DESTINO


A vontade ( I )

 "Entra precisamente en los designios de la naturaleza que la voluntad llegue a la luz, pues solo con la ayuda de la luz puede conseguir la liberación". Arturo Schopenhauer
O Ananké era para os gregos, unha forza superior non só aos homes, senón aos mesmos deuses. O destino era personificado pola deusa Moira, rebautizada como Fátum na mitoloxía romana. O Fado (Fátum ou Sino), definiría ao poder sobrenatural, inevitable e ineludible que guiaría o destino da vida humana e a de calquera ser a unha fin necesaria. Para o estoicismo, fundado por Zenón de Citio no ano 301 a.C., o universo é un todo harmonioso e causalmente relacionado que se rexe por un principio activo, o Logos ou Pneuma ("Sopro", Spíritu en latín), alento ígneo, natureza (Physis), necesidade e Moira, principio cósmico e universal do que todo ser humano participa. Os estoicos pensaban que se pode acadar a liberdade e a tranquilidade tan só, sendo alleo ás comodidades materiais, á fortuna externa e dedicándose a unha vida guiada polos principios da razón e a virtude.

Platón, no décimo libro de "Las Leyes", cita á Divina Providencia que será utilizada por S. Agustín, no libro oitavo de "La Ciudad de Dios" para afirmar a existencia da providencia da divinidade e que actuará coma unha verdadeira personaxe na literatura posterior infuenciando os eventos. I. Kant, diría: "Poco imaginan los hombres (...) que, al perseguir cada cual su propia intención según su parecer y a menudo en contra de los otros, siguen sin advertirlo -como un hilo conductor- la intención de la naturaleza que les es desconocida. Y trabajan en pro de la misma, siendo así que, de conocerla, les importaría bien poco. Para Hegel: "En la cumbre de todas las acciones (...), se hallan subjectividades que realizan lo sustancial. En cuanto formas vivientes de la acción sustancial del espíritu universal (...), esta acción se les oculta a tales individuos y no es su objeto ni su fin". A idea dunha necesidade natural que rexe a todos os fenómenos e que se explica pola causalidade é un tema recorrente para Schopenhauer: "Que todo cuanto sucede tiene lugar, bajo la más estricta necesidad, constituye una verdad que se puede comprender a priori y, por consiguiente, de modo irrefutable...".

O Tao (Logos grego), é a orde natural  para os taoístas, que flúe lentamente, pero que nunca se detén. O Tao e o Chi, que é a enerxía universal, van da man. O Tao é o fluxo do Chi, o "camiño", a esencia primordial ou o aspecto fundamental do universo, o Dharma para algunhas relixións dhármicas como o Budismo, o Hinduísmo ou o Yahinismo; é a roda universal á que están unidos os individuos polo Karma, enerxía transcendente, invisible e inmensurable que se deriva dos seus actos. De acordo coas leis do Karma, cada unha das sucesivas reencarnacións quedaría condicionada polos actos realizados en vidas anteriores. O Karma explica os dramas humanos como a reacción ás accións boas ou malas realizadas no pasado máis ou menos inmediato. Isto traería como consecuencia que a persoa debería tomar conciencia de sí mesmo, o que lle permitiría aprender do sufrimento, dominalo e quitar proveito del para desenrolar unha vida plena.

O decurso da vida dunha persoa, por moi confuso que pareza, constitúe un todo en harmonía consigo mesmo e posúe unha tendencia, un destino determinado. Pero existe unha causalidade obxectiva do curso da natureza e unha causalidade subxectiva que só existe para cada individuo. Só a vontade é libre, dela se desprende o noso actuar e o do mundo. A liberdade equivaleria a ter o coñecemento do inexorable, do Hades, a comprensión do destino que lle permitiría ao sabio aceptar a orde cósmica e, en consecuencia actuar, non polo efecto dunha coacción, senón pola súa vontade consecuente con ese coñecemento do Fado.
Tapiz flamento que representa ao destino: As tres Moiras gregas (Parcas latinas e Normas nórdicas): Cloto fía a febra da vida, Láquesis mide coa súa vara a lonxitude da vida e Átropos corta o fío da vida.)

martes, 9 de abril de 2013

A COBIZA/A ENVIDIA

A SOMBRA ( I )


 "La envidia en los hombres muestra cuán desdichados se sienten, y su constante atención a lo que hacen o dejan de hacer los demás, muestra cuánto se aburren". Arturo Schopenhauer
A cobiza é universal, deriva da palabra latina "invidia" que significa a consideración de algo con malicia, tamén descontento con, ou desexo das posesións do outro. A Real Academia da Lingua define a cobiza coma tristeza ou pesar do ben alleo e tamén como emulación ou desexo de algo que non se posúe; un sentimento ou estado mental no que existe dor ou desdicha por non posuír o que ten o outro, sexan bens, cualidades superiores ou calquera outra clase de cousas. A cobiza é a nai do resentimento, un sentimento que non busca que a un lle vaia mellor, senón que ao outro lle vaia peor. Non é unha emoción indiscriminada e é especialmente relevante a cobiza que sentimos por aquelas persoas que pensamos que son equiparables a nós en aspectos psicolósicos que consideramos importantes (cobizamos ao próximo, ao compañeiro, ao amigo, ao veciño...).

Algunhas persoas posúen unha "singular constitución moral" que as protexe ante a cobiza, pero a maioría non a posúen. Quizais isto foi o que levou a Miguel de Unamuno a manifestar: "La envidia es mil veces más terrible que el hambre, porque es hambre espiritual...". Non precisa ideoloxía nin doutrina. Podemos ter suficiente comida, roupa, diñeiro para gastos de saúde elementais e para o colexio dos nosos fillos e a pesares disto, sentimos cobiza. Ata os "elexidos polo fado" nunca teñen suficiente: non teñen suficiente fama, nin suficiente éxito, nin suficiente diñeiro, nin suficiente recoñecemento.

A cobiza xorde dun sentimento de vacío interior que tentamos encher buscando fóra de nós o que pensamos que nos falta. Cando non somos quen de recoñecer o que somos nin de valorar o que temos, considerámonos incapaces e inútiles. Séntímonos defectuosos e incompletos e pensamos inxenuamente que posuíndo o que os demais teñen, seremos felices (cobiza de facer). Sentimos unha profunda desconexión co noso ser esencial, coa nosa identidade persoal e xorde a cobiza de ser. Polo que, ao non saber quen somos, adicamos a vida a observar aos demais, tentamos imitalos e nos alonxamos máis de nós mesmos.

A cobiza é unha emoción eminentemente social, posto que as reaccións afectivas inducidas prodúcense por comparación cos outros, e os pensamentos e as condutas manifestas están dirixidas en contra das persoas que dispoñen do que carecemos. É moi difícil que alguén admita padecela, especialmente porque con ela se asume que se cobiza o que teñen os demais, pero tamén porque se recoñece implícitamente inferioridade respecto da persoa que posúe o que se anhela. Normalmente, a cobiza ven acompañada doutras emocións como a ira e a infelicidade que favorecen os sentimentos de inferioridade e de culpa e fomentan as reaccións de hostilidade que desvirtúan a realidade.

Cabe preguntarse se se pode combater a cobiza. Seguramente é unha tarefa absurda, sobre todo cando se converte nun movemento social. Pero no que atinxe á cobiza individual, tal vez se poida debilitar a traveso da razón e a intelixencia. A intelixencia resulta aquí indispensable porque a comparación social é un dos procesos máis relevantes implicados no noso autoconcepto e na nosa autoestima que son fundamentais para medrar como persoas. Cando percibimos que os outros nos superan en habilidades, logros, ou calquera outra variable psicolóxica relevante, provócanos cobiza, pero se foramos quen de valorarnos, de compartir no lugar de competir, de enriquecernos interiormente no lugar de avaliarnos e compararnos constantemente co alleo trocariamos a cobiza por satisfación persoal.

A cobiza non perxudica a aquel a quen vai dirixida, xa que poderá pasala por alto con so ver que o cobizoso/a non fai máis que poñerse en evidencia e en ridículo. É ao propio cobizoso ao que lle provoca tormentos, deixando ao descuberto a súa pequenez, aínda que a cegueira non lle permita decatarse. Antístenes dí que: "o propio carácter (dos cobizosos) os corroe tanto como a ferruxe ao ferro...".
 
"A veces hay necesidad de alguien más pequeño que uno". La Fontaine