APRENDIENDO A VIVIR

SOMOS LO QUE COMEMOS Y LO QUE PENSAMOS: Nuestra salud mental depende en buena medida de nuestro sistema de creencias y de nuestra alimentación.
Este blog quiere ser un punto de encuentro para las personas que buscan una explicación, para los que no comprenden; aquellos y aquellas que buscan con una actitud libre y abierta respuestas...
...quiere ser una herramienta a favor de la tolerancia, la justicia y la libertad...
...un instrumento para tomar el control...
...una ayuda para conocerse mejor, comprender la existencia humana, nuestras necesidades y apegos...
...en definitiva una herramienta para llenar nuestro vacio interior y recuperar la confianza...

lunes, 24 de febrero de 2014

"EGO DESIDIUM"

"Toda la Creación existe en tí y todo lo que hay en tí existe también en la creación. No hay divisoria entre tú y un objeto que esté muy cerca de tí, como tampoco hay distancia entre tú y los objetos lejanos. Todas las cosas, las más pequeñas y las más grandes, las más bajas y las más altas, están en ti y son de tu misma condición. Un solo átomo contiene todos los elementos de la Tierra. Un solo movimiento del espíritu contiene todas las leyes de la vida. En una sola gota de agua se encuentra el secreto del inmenso océano. Una sola manifestación de ti contiene todas las manifestaciones de la vida." Kahil Gibran


O "eu" é responsable da bipolaridade e da separación do individuo da totalidade do seu ser; é o eu do desexo. É o desexo o que constitúe o eu revelado no obxecto de si mesmo. O desexo impulsa ao "eu" á acción que tende a satisfacelo e so pode facelo pola negación, a destrucción ou a transformación do obxecto desexado. Isto provoca un eu cosificado que galopa a cabalo dun desexo inalcanzable e que rematará desexando o desexo do outro iniciando así a deialéctica amo-escravo.

O abandono do desexo de grande parte da humanidade ao longo da historia é inevitable pola ansia de recoñecemento e a fame de poder e de dominio do "eu" convertido en tirano. Que a verdade do ser humano, a súa realidade, sexa a loita pola satisfación do ego non é máis que unha forma de xustificar o discurso histórico do amo. O existir-para-si debería trocarse polo existir-por-si. O ser-para-si so xustifica o expolio e a dominación, o re-coñecemento en tanto que unha suposta conciencia autónoma. 

É unha falacia atribuirlle ao ser humano a humanidade na medida en que se impoña a outro home e se faga recoñecer por el. En primeiro termo, non é máis que o aspecto da súa animalidade.  O home real non precisa do mundo para realizarse senón que, polo contrario, constrúe un mundo no que poida realizarse. O "eu" e o "outro" forman parte da conciencia trascendental polo que, un mundo globalizado que obriga ás persoas a solidarizarse coa súa vida animal para que se unan a un suposto "mundo natural das cousas" só consegue arriscar inútilmente a súa vida na loita pola supervivencia.

A realidade do amo é puramente subxectiva e precisa para cumprir o seu obxectivo do outro, se alimenta do recoñecemento do escravo. O amo cosifica ao outro convertendoo nun obxecto de desexo. Se converte nunha potencia que reina sobre todo ser-dado chegando a aniquilar ao escravo cosificado para a satisfacción do seu desexo. O amo precisa do escravo para sobrevivir polo que non lle queda máis que gozar da "cousa" que o escravo prepara para el e negala e destruila consumíndoa.

"Que pensariamos dunha rosa bermella que proclamara moi convencida que o correcto é florecer en bermello, que ter flores doutras cores é un erro...".

domingo, 23 de febrero de 2014

A SOMBRA E A ENFERMIDADE

"O, what a noble mind is here o'erthrown!". Lamento de Ofelia (Shakespeare)
(¡Oh, qué noble espíritu ha quedado destruido aquí!)


A sombra fai que todos os propósitos e os afáns do ser humano lle reporten, en última instancia, o contrario do que perseguía. O ser humano proxecta no mal anónimo que existe no mundo todas as manifestacións que saen da súa sombra porque ten medo de atopar en sí mesmo a verdadeira fonte de toda desgracia. Insistimos en borrar do mundo todo o que valoramos negativamente. Pero como isto é imposible, este intento se converte nunha pugna constante que garantiza que nos ocupemos con especial intensidade da parte da realidade que rexeitamos. Deste xeito a persoa se acerca ao principio rexeitado ata chegar a vivilo.

Non debemos pasar por alto que rechazo e loita significan entrega e obsesión. A nosa sombra nos angustia, é a suma de todo o que estamos convencidos que tería que desterrarse do mundo. O contorno fai de espello no que nos miramos e no que vemos a sombra que non podemos ver en nós. Do mesmo xeito que para ver algunhas partes do noso corpo precisamos un espello, tamén para a nosa mente padecemos unha cegueira parcial e só podemos recoñecer a parte que nos é invisible no mundo exterior.

A sombra nos fai incompletos e para estar completos fáltanos todo o que hai nela. A narración do Santo Grial trata precisamente disto. Anfortas enferma e non pode curar porque non se atreve a preguntar sobre a verdadeira casua da súa ferida. A sombra enferma e a soa pregunta acerca do mal, o lado escuro do ser humano, ten poder curativo. Viaxar á escuridade é terapéutico por iso todos os heroes míticos tiñan que loitar con monstruos, dragóns, diaños e incluso contra o mesmo inferno. Un síntoma sempre é unha parte da sombra que se introduce na materia; completa ao home, é o sucedáneo físico daquelo que lle falta á alma.

O noso corpo é un espello da alma e nos amosa aquelo que a alma non pode recoñecer máis que por un reflexo. A sombra fai que o ser humano simule e evite aquelo co que non se identifica e non se ve. A sinceridade para cun mesmo é unha das máis duras esixencias que pode facerse. Desde sempre o coñecemento dun mesmo é a tarefa máis importante e máis dificil que pode acometer o que busca a verdade. O descubremento do propio ser non significa descubrir o eu, xa que o ser o abarca todo e o eu coa súa inhibición impide o coñecemento do todo, do ser.

A enfermidade nos fai sinceiros porque trae á luz aquelo que a nosa mente trata de desterrar e esconder. A maioría das persoas temos problemas para falar dos nosos problemas máis fondos, supoñendo que os coñezamos. Os síntomas, pola contra, o explican todo con todo luxo de detalles á menor ocasión. A enfermidade é franca e sinceira e descobre implacablemente o fondo da alma que se mantiña escondido; restitúe o equilibrio do individuo e desinfla o ego bruscamente. O ser humano é unha réplica do universo e contén latente na súa conciencia a suma de todos os principios do ser. O síntoma é a concreción  somática do que lle falta á conciencia e ao facer aflorar os elementos reprimidos nos completa.


jueves, 20 de febrero de 2014

O EGO E A CONCIENCIA

"La conciencia es una condición del ser.". C.G. Jung


Temos que concederlle a Kant que o "eu penso" de Descartes acompañe todas as nosas representacións. Descartes deduceu que o "eu" era a alma cuxa esencia é o pensar. Para Sartre, nos descubrimos fronte ao outro que precisamos para existir. Locke dirá que é a conciencia a que constitúe e define a persoa como tal e Martin Bubert insistirá que a palabra primordial non é o vocablo "eu", senón o par de vocablos "eu-ti".

O ser humano é un ser de relacións, pero o "eu" que habita os estados de conciencia do home occidental e que opera a síntese da nosa experiencia é un acontecemento recente. De feito perduran estados de conciencia sen "eu" que non son necesariamente estados do inconscente. A conciencia non é un conxunto de condicións lóxicas senón un feito absoluto.

É a conciencia trascendental a que configura o mundo. O eu nunca é trascendental nin posúe unha conciencia absoluta. É un producto da cultura e non é máis que unha fase temporal, unha "duré". É doado concebir conciencias impersoais en innumerables grupos humanos ao longo da historia. A conciencia queda polarizada no ego porque esquecemos o sentido do "nosoutros", da totalidade, co que as nosas percepcións e os nosos pensamentos xiran en torno ao núcleo do "ego" permanentemente. O eu fuxe do nosoutros e se refuxia no interior. O obxecto é intrascendente para as conciencias até que o apresan e é nel onde opera a bipolaridade do ego.

O eu trascendental non ten razón de ser. Dicir conciencia é dicir toda a conciencia. As conciencias particulares se unifican co tempo. Ese eu ligado ao obxecto é perxudicial, divide a conciencia, é a morte da conciencia trascendental. A existencia da conciencia é absoluta, os obxectos só existen en función dela, non é conciencia do obxecto, senón conciencia que crea o obxecto. A conciencia é ela mesma o seu obxecto e non existe o obxecto fóra dela. O eu é unha estructura da conciencia por medio da que perde ese carácter que facía dela o existente absoluto.

O "eu penso" está mediado polo discurso, a lóxica e a historia. Construimos así unha "egoloxía" a partires do "cogito". Cada vez que apresamos un pensamento facemos da certidume do cogito algo absoluto, unha unidade da conciencia reflexionante e reflesionada. Contrariamente ao que sempre se afirmou, toda conciencia non é conciencia de algo, senón conciencia para algo. O "eu penso" non é máis que un acto reflexivo da conciencia. Todo pensamento intuitivo posúe un "eu", pero non é só "eu". Posiblemente por iso dixo Tirchner no seu "Tex-book of psychology" que a miudo o "eu" estaba ausente da súa conciencia. A presencia do eu é un acto da conciencia que modifica a conciencia expontánea. Como diría Sartre: cando corro para tomar o tranvía, cando miro a hora, cando estou absorto contemplando unha pintura, non hai "eu", "hai conciencia de tranvía-debendo-ser-alcanzado, etc.". Non estou sumerxido no mundo dos obxectos e non son eles os que constitúen a unidade da miña conciencia, senón que son os obxectos os que están sumerxidos no mundo da miña conciencia.

jueves, 13 de febrero de 2014

SÍMBOLO E LINGUAXE

"Cuando decimos materia estamos creando un símbolo para algo desconocido..., que tambien puede ser Dios." C. Jung


Os pobos primitivos vían nos soños mensaxes cifrados dos deuses que para a psicoanálise son mensaxes do inconscente. Pero requiren unha interpretación, descubrir o seu sentido oculto tras a súa significación aparente. O mesmo sucede co simbolismo poético, en ambos casos, a estructura simbólica é a mesma, un significado que se revela, ao mesmo tempo, detrás do significado inmediato. 

O símbolo é un signo que, a traveso da súa significación inmediata e manifesta, reenvía a outra significación que se revela e oculta no seu interior. Trátase dunha rexión da linguaxe que aparece como lugar de significacións complexas no que outro sentido se dá e se oculta ao mesmo tempo.

Os símbolos son o alfabeto da imaxinación. A imaxinación simbolizadora é unha forma filoxenéticamente anterior do noso pensamento. Todos os humanos utilizan os mesmos símbolos e "arquetipos" que forman parte do inconscente colectivo. A rexión máis profunda e significativa da realidade se nos escapa se non recorremos ao símbolo. É a mellor formulación posible do descoñecido. O simbolizado non pode ser aprehendido fóra del, do mesmo xeito que non podemos prescindir das palabras para pensar o que elas nos queren dicir. É un discurso infinito e sempre dá que pensar e antes dá que falar. Sustituir o símbolo por unha interpretación é sempre empobrecemento.

O símbolo é transcendencia, ainda que hoxe se queira facer desaparecer por unha suposta mentalidade "obxectiva" e científica e pola adquisición do "sentido do profano". Xorde do contacto co divino nunha forma de dicir que non é reducible a outra linguaxe, brotan dunha experiencia orixinaria e fan acceder a ela. O sacro forma parte da naturaleza como poder natural manifestado en todo fenómeno cósmico que escapa ao control do home. Para F. de Saussure no símbolo hai sempre un "rudimento de vínculo natural" entre significado e significante. 

O símbolo posúe ritmo "vital e serve para medir o tempo e a historia. A fertilidade, a sexualidade, a vida e a morte están simbolizadas polo seu propio símbolo: serpe, concha, perla, espiral, caracol...Sen o símbolo resulta imposible comprender o que significa un poema ou o mythos. Posúen unha forza "viva" que arrastra ao ser humano: fascinan, atraen e poñen en movemento. Os símbolos relixiosos son a única forma de expresar experiencias que de outro xeito serían inefables. Para o que vive os símbolos, todo ten un sentido, cada cousa nos fala de algo, posúe unha significación simbólica. Cada cousa remite a outra, se enlaza con ela e forma unha unidade cósmica. É coma unha palabra chea de sentido e o mundo na súa totalidade tamén o é. 

jueves, 6 de febrero de 2014

PENSAMENTO DIVERXENTE

"Hasta nuestros días se ha admitido que todos nuestros conocimientos deben regularse por los objetos...Ensáyese..., a ver si no tendríamos mejor éxito... aceptando que son los objetos los que deben regularse por nuestros conocimientos...". E. Kant

Cando a persoa pensa, xa non está en contacto coa realidade, entre a mente e as cousas se interpoñen símbolos, representacións mentais da realidade. Os símbolos poden ser imaxes, palabras ou conceptos e se poden "manexar". Enmanuel Kant observou que as matemáticas e a física triunfaron desde o momento en que revolucionaron os seus métodos; en cambio, a metafísica non. Propón unha revolución no xeito de pensar os problemas metafísicos: invertir totalmente o plantexamento do problema. Non é a realidade a que rixe o pensamento, senón o pensamento o que rixe a realidade.

Guilford (1960) afirmaba que as probas de intelixencia e en xeral as dos exames non prevían máis que unha soa resposta acertada para cada pregunta. Deste xeito as respostas "orixinais" quedaban excluidas. Así se fomentou o conformismo e a falta de creatividade. Gilford chamoulle a isto "pensamento converxente", aquel que "converxe" cara a resposta prevista, xa "sabida" e coherente cos coñecementos convencionais; en cambio, o "pensamento diverxente" debe entenderse como o que dá respostas insólitas pero realmente valiosas. Lástima que os examinadores actuais carezan deste tipo de intelixencia para valorar a habilidade de xerar variedade de ideas e enfoques novos sobre un problema.

O pensamento diverxente non é o único elemento da creatividade. Tamén se utiliza a imaxinación, a afectividade e outras habilidades intelectuais. Non podemos facer outra cousa que, como dicía Goethe, apilar leña e deixala que seque; arderá ao seu debido tempo. A curiosidade infatigable fai que o inconscente elimine as interferencias. Louis de Broglie, creador da mecánica ondulatoria escribiu: "...no hay que concluir, para alegría de los perezosos, que es inútil trabajar, que los descubrimientos llegan por sí solos y que para hacerlos basta con dar un paseo. Si el fruto de nuestro esfuerzo se nos ofrece con tanta frecuencia durante el descanso o la distracción, es porque ha madurado prolongadamente durante el estudio y la meditación". A miudo o acto creativo xorde por un sentimento interior.

MOTIVACIÓN E COMPORTAMENTO

"Veo lo mejor y lo apruebo, pero hago lo peor". Metamorfese (Ovidio)


A conduta humana non se explica únicamente polo par de variables estímulo-resposta. A variedade e a riqueza das respostas que pode dar unha persoa diante estímulos semellantes obriga a introducir novas variables, algunhas difícilmente observables. Se as motivacións cambian ou cesan, a conducta experimenta profundas modificacións. A conduta humana cesa se cesa a motivación que a sustenta e que se acha penetrada profundamente por elemtos culturais. As ideas por sí soas non explican o comportamento, hai que ter en conta a motivación.

A motivación son os impulsos que desafían a nosa pereza e nos moven a actuar. A mente non descansa, algo nos move sempre desde dentro, un factor enerxético e direccional. Os motivos poden ser inconscentes e incluso nunca aflorar á conciencia. Na sociedade actual móvenos a preocupación polo futuro, a curiosidade do material, o desexo, o temor, o castigo..., e isto aféctalle á percepción da realidade, á memoria e á motivación. A excesiva estimulación dos medios de comunicación crea estados de emoción e ansiedade que chegan a perturbar o rendemento e a acción.

Plauto dicía que o ser humano nunca está satisfeito, sempre desexa algo e unha necesidade satisfeita ábrelle a porta a novas necesidades. Este é o fundamento das necesidades secundarias que carecen de base fisiolóxica e que, moitas delas se aprenden suscitadas polos spots publicitarios do sisteme de consumo. A psicoloxía, en moitas ocasións, elabora teorías que xustifican a súa autonomía funcional dos motivos superiores como un valor en sí mesmo e venden a individualidade como un síntoma de madurez do ser humano adulto, convertindo algunhas necesidades secundarias como a propiación, a retención, o recoñecemento, a competitividade e a dominación como fins en sí mesmos.

Alguén dixo unha vez que o home é tan perezoso como se atreve a selo. ¿Qué grao de ociosidade pode alcanzar o ser humano?. Seguramente os límites absolutos procedan de máis aló do organismo. Quizais nun ambiente amable no que ache o preciso para a súa exisencia non vaia máis alá dunha pequena fracción das súas horas de víxía. Pero temos que competir cos que se apropiaron dos sitios agradables e dos obxectos apetecibles. Incluso cando nos adaptamos á conveniencia social, existen outros aguillóns que nos espolean para manternos activos. A vida rebule por riba do letargo absoluto e as dificultades aparecen cando nos comparamos con outras persoas que experimentan a curiosidade cun inuxitado pracer. 

miércoles, 5 de febrero de 2014

PERCEPCIÓN, SELECCIÓN E ADAPTACIÓN

"El hombre que no percibe el drama de su propio fin no está en la normalidad sino en la patología". C. G. Jung

"Nuestro modo de comprender o de no comprender el mundo y la vida, brota de nuestro sentimiento respecto a la vida misma.". M. de Unamuno


Cando o ser humano contempla a naturaleza percibe obxectos nos que se "insinúan" infinitas posiblidades de instrumentalización. Co cerebro non podemos procesar toda a información que recibimos. Ao sistema nervoso central chegan 260 millóns de células visuais, 48 mil células auditivas e máis de 78 mil células doutros sentidos. Para procesar só a información que chega dos ollos precisariamos ter un cerebro dun ano luz cúbico. 

A percepción nos facilita información sobre o mundo, permite o desenrolo do pensamento puro e gracias a ela lle damos forma á realidade. A atención é a que selecciona de maneira activa determinados estímulos inhibindo todos os demáis e está en función da adaptación ao mundo no que vivimos. A sociedade exerce un papel fundamental no que percibimos, nos ensina a percibir. O neno aprende a percibir, a valorar e a darlle un significado á realidade que o rodea axudado polos pais, os mestres, os amigos, os medios de comunicación e as redes sociais. Esta aprendizaxe determinará toda a súa actividade perceptiva posterior. Se adapta a percibir dun xeito determinado. 

Percibimos o que estamos dispostos a percibir, o que queremos percibir, o que nos interesa, o que esperamos percibir e aquelo para o que estamos preparados. Nas percepcións inflúen as motivacións, as expectativas, os hábitos, os recordos, as experiencias anteriores, a cultura e a aprendizaxe. O home moderno está "cego" para moitas das posibilidades que lle ofrece a naturaleza.

Un factor fundamental na percepción é a significación. O acto de darlle un significado ao percibido se inclúe na percepción mesma, por iso o que se percibe é unha "pantasma". É a palabra a que lle presta a significación ao obxecto, percibimos con palabras. Aprendemos a percibir dunha forma estructurada, unha "Gestalt". O mundo que se percibe, o percibe a nosa mente e se enche de significantes: sonidos, cores e olores dos que carece o mundo físico. Cada cousa ten necesidade da persoa para existir. Non é posible concebir o que sería unha cousa sen a posiblidade da nosa ollada sobre ela. É a persoa a que fai existir o mundo e nada pode existir sen estar incluido dalgún xeito no tecido da súa experiencia. Pero nunca se contempla desde todos os lados, polo que só vemos unha parte da realidade.

Físicamente a estimulación que desencadea a actividade dos sentidos son formas de enerxía psicolóxicamente "mudas". Nin as vibracións do aire son sonoras nin as ondas electromagnéticas teñen cor. O sonido ou a cor son cualidades que cobran realidade cando os pulos nervosos alcanzan a corteza cerebral que é un instrumento da conciencia. Só podemos percibir 1/70 do espectro electromagnético; é dicir, entre os 390 e os 700 milimicróns aproximadamente. O mundo material non ten máis realidade que o "ser percibido".


martes, 4 de febrero de 2014

AXIOMA E VERDADE

"Si tu intención es describir la verdad, hazlo con sencillez y la elegancia déjasela al sastre". A. Einstein



A lóxida non é só "calculo", "xogo" ou "instrumento" para pensar ben, é ciencia formal e ao igual que nas matemáticas o seu método tradicional é o método axiomático. O concepto de axioma significa en grego "dignidade" e se debe a Aristóteles que afirmou que os "principios" de toda demostración son os axiomas e as definicións. Para Aristóteles os axiomas eran verdades primeiras e inmediatas, evidentes por si mesmas (por simple intuición), indemostrables e comúns a todas as ciencias. Descartes os consideraría "verdades eternas" e Leibniz "principios innatos". Como dicía Aristótles, "o que é, é"; todo ser se identifica consigo mesmo e del deriva o principio de contradición: é imposible ser e non ser ao mesmo tempo.

Euclides de Alexandría axiomatizou a xeometría. Para él, os principios de toda demostración xeométrica eran definicións, postulados e axionmas. Os axiomas eran verdades indesmostrables, pero evidentes e xa non específicamente xeométricas. A partires de definicións, postulados e axiomas se facían posibles os teoremas, enunciados non evidentes, pero demostrables. Arquímedes axiomatizaría o estudo da palanca e Newton faría, moito máis tarde, o mesmo coa mecánica. Deste xeito a axiomática primitiva era un método deductivo que partía de axiomas evidentes e de carácter intuitivo.

Lobatchewsky e Riemann, no século XIX, crearon novas xeometrías nas que se trasformaba o postulado quinto de Euclides pero isto non "quería dicir que o seu postulado fora falso", senón que podían construirse outras xeometrías a partires doutros postulados e axiomas. Feito que levaría a Hilbert a afirmar que os axiomas non teñen que ser evidentes e que se establecen arbitrariamente.

Na axiomática contemporánea a distinción entre axiomas e postulados se fai innecesaria: nin uns nin os outros son evidentes en sí mesmos, nin tampouco demostrables, senón que son o fundamento de toda demostración, por iso se fala únicamente de "axiomas".

OS LÍMITES DA CIENCIA


"Cuando escuché al sabio astrónomo,
cuando se me mostraron las cartas y los diagramas para sumarlos, dividirlos y
medirlos,
cuando, sentado ante el astrónomo, oí su conferencia ante el nutrido aplauso,
en clase,
pronto me sentí indeciblemente cansado y harto
hasta que, poniéndome de pie, me deslicé fuera y me puse a vagar, solo,
en el aire místico y humedo de la noche; y de vez en cuando miraba hacia las
estrellas rodeado de completo silencio". Walt Whitman

Na física de Aristóteles predominaba o modelo de explicación teleolóxica e con Galileo imponse a explicación deductiva que despraza o modelo aristotélico predominante en toda a Idade Media ata o Renacemento. A maioría dos autores pensan que as ciencias deben seguir como método único a explicación deductiva. Sen embargo coa aparición da psicoloxía, Dilthey afirmaría que coas "ciencias do espíritu" non se poden utilizar explicacións. O obxectivo das ciencias da naturaleza consiste en explicar, pero o das ciencias do espítitu é comprender.

Qué significa comprender?. En xeral enténdese como o oposto á explicación. Explicar consiste en reducir algo ás súas causas ou leis, pero o fenómeno non é penetrado en sí mesmo, non se capta a súa singularidade. Comprender é captar o seu sentido e poder integralo no seu contexto; unha cousa é explicar unha psicose e outra moi diferente tentar comprender ao enfermo, penetrando no seu interior para, desde alí captar o mundo de representacións e angustias nas que vive.

"La carta robada" de E. Allan Poe, facilita a ilustración do anterior: Unha personaxe oculta unha carta comprometedora que roubou. O prefecto de policía fai rexistrar a casa minuciosamente, pero en vano. Buscan fixándose nos métodos que eles empregarían para ocultala, polo que parten dunha aplicación esaxerada de busca. En cambio o protagonista, esforzándose por comprender a mente "deste home", poñerse no seu lugar, pensar como el pensaría, chega á conclusión de que o mellor sería non ocultala. A carta estaba á vista.

Diríase que a ciencia progresa, pero procede por transformación: unhas ideas sustitúen a outras, un sistema despraza a outro anterior; cambia o panorama do pensamento, pero non se avanza en absoluto. Segundo T. S. Kuhn, a ciencia é, fundamentalmente, obra da comunidade de científicos, non de xenios aillados, e para ingresar en dita comunidade é preciso asimilar o "paradigma". As realizacións que están dentro do paradigma constitúen a "ciencia normal" e as anomalias co paradigma se rexeitan até que aparece unha "crise" que obriga a cambear o paradigma; entón sobrevén unha revolución científica. Copérnico, Newton, Lavoisier e Einstein están asociados a estes momentos "revolucionarios". A ciencia, non progresa acumulativamente, senón por medio de revolucións.

Pretender que a ciencia nos ofrece unha copia exacta da realidade é un "mito" que non comparten nin os propios científicos. As teorías non son máis que construccións mentais convencionais que non coinciden en absoluto coa realidade, so permiten a elaboración de regras de actuación. Ainda non se pudo contrastar directamente a termodinámica relativista, e sen embargo se acepta con confianza, xa que constitúe unha xeralización que involucra dúas teorías aceptables: a termodinámica clásica e a teoría especial da relatividade.


lunes, 3 de febrero de 2014

PENSAR CO CORAZÓN

"Solo se puede ver correctamente con el corazón; lo esencial permanece invisible para el ojo". Antoine de Sanint-Exupéry


A palabra emoción provén do verbo latino movere (moverse) que co prefixo "e" significa "movemento cara..." suxerindo quizais que en toda emoción hai certa tendencia á acción. Estas predisposicións primitivas son modeladas posteriormente polas experiencias vitais. Desde os albores da civilización, as presións sobre a especie humana convertiron as emocións en ferramentas eficaces para a supervivencia, pero non sucede así cos retos das sociedades "modernas" nas que as presións son "subliminais".

A bagaxe emocional ten un extraordinario valor de supervivencia. Cada emoción predispón dun xeito diferente á acción. O poder das emocións na naturaleza humana non pode pasarse por alto. O código de Hammurabi, os dez mandamientos ou os edictos do emperador Ashoka son intentos de frenar e someter a vida emocional. Como diría Freud en "El malestar en la cultura": "a sociedade se viu obrigada a impor normas destinadas a conter a desbordante marea dos excesos emocionais que brotan no interior do individuo". A pesares das limitacións impostas pola razón, en ocasións se ve desbordada pola pasión que se asenta na arquitectura mesma da psique e con moita frecuencia nos vemos obrigados a afrontar os retos que nos presenta a vida moderna con recursos adquiridos en tempos pretéritos.

Aristóteles, na súa "Ética a Nicómaco", ao indagar sobre a virtude, o carácter e a felicidade, desafía a gobernar intelixentemente a vida emocional. As emocións poden servir de guía aos pensamentos e valores. Os sentimentos e as aspiracións máis fondas son puntos de referencia. Existen multitude de actos aparentemente irracionais que vistos desde o corazón constitúen unha elección acertada. Son as emocións as que nos permiten afrontar as situacións máis difíciles: o risco, as perdas irreparables, a persistencia do logro dun obxectivo a pesares das contínuas frustracións, a relación de parella e a formación dunha familia.

Ser intelixente consiste en outorgarlle ás emocións un papel central no conxunto das aptitudes necesarias para vivir. A herdanza xenética dota ao ser humano dunha bagaxe emocional que determina o seu temperamento, pero os circuitos neuronais implicados na actividade emocional son extraordinariamente maleables polo que non se pode afirmar que o temperamento determina o destino. Consideramos con absoluta prioridade o CI na educación da persoa pero deixamos ao azar a educación emocional con consecuencias desastrosas para a convivencia colectiva. O egoismo, a violencia e a mezquindade espiritual poden socavar os cementos de calquera realidade persoal. Unha visión integradora que re-concilie mente e corazón solucionaría grande parte dos problemas da sociedade actual.

Todos temos dúas mentes, unha que pensa e outra que sente. Unha é racional, pensativa, capaz de ponderar e reflexionar, a outra poida que sexa irracional, pero é poderosa. É a dicotomía entre o corazón e a cabeza. A convicción do noso corazón pertence a unha orde distinta, un tipo de certeza máis fonda. A maior parte do tempo as dúas mentes colaboran, pero, cando o equilibrio se rompe, a razón fai o único que pode, seguir á emoción ata que, esgotada, se rinde e se entrega. A vida é unha traxedia para o que pensa, pero un universo cheo de posiblidades para o que sente. 

DISCURSO E MEMORIA

"El discurso no es simplemente aquello que traduce las luchas o los sistemas de dominación, sino aquello por lo que, y por medio de lo cual se lucha, aquel poder del que quiere uno adueñarse". M Foucault


O discurso como expresión verbal do coñecemento fala necesariamente sobre o ser ou a sustancia. Como enlace de verbos e adxetivos une a pariticipación ao nivel do mundo intelixible ou do mundo sensible. O discurso é a imaxe do coñecemento que ten a raiz no ser. Detido o xuizo da alma consigo mesma o xuizo non refire formas intelixibles posibles. 

No "Fedro" Platón expón o mito do "Theuth", segundo o cal a escritura fará máis sabios aos exípcios e aumentará a súa memoria. A escritura é un estímulo para a memoria, pero non hai que confundir a rememoración coa reminiscencia, a anamnêse coa hipomnêse. Os discursos, verdadeiros ou falsos, son unha especie de Graphesthai na nosa alma que é, ela mesma, coma un libro. 

A memoria funciona coma unha tablilla de cera na que se escriben os discursos e na que se achan tamén as ideas. O coñecemento intelectual é básicamente reminiscencia que a dialéctica fai nacer co seu movemento de división e reunión. A dialéctica debe permitir retornar á conciencia os contidos da tablilla que atesoura as formas. A verdade só pode ser intuída.

O ser, fonte de toda luz, produce "epojé". As ideas proceden da alma e son representacións da sustancia do cosmos. O acceso á verdade é o acceso á gran memoria que é o Ser. Gheroult clasifica as ideas en: psicolóxicas, fenomenolóxicas e metafísicas. A reminiscencia supón unha acción expontánea para a recuperación das imaxes que perduran na memoria. O vocabulario filosófico está plagado de imaxes, a causa dunha tradición vetusta, que non serían inconvintes, salvo se aquelo para o que se usan é inaxeitado.

Nalgún lugar residen as ideas que permiten a evidencia, a claridade e a distinción. A tarefa do intelecto é despertar á conciencia as incripcións, a remanencia. Mentres a linguaxe se quede nun discurso sobre o "mi", na superficie da mera afirmación, queda atrapado por el. A remanencia permite constituir a suxeitividade porque nela sobreviven de xeito simultáneo tempos pretéritos. Mentres o discurso se deixe seducir polas afirmacións e non polas inscripcións, deixa aberta a porta para o excepcitismo.