CRITICA DA RAZÓN (II): ¿QUE PODO ESPERAR?

"...?..."

Kant representa a autoconciencia da arrolladora expansón da cultura occidental. Ortega y Gasset dixo: "...na obra de Kant están contidos os segredos decisivos da época moderna, as súas virtudes e súas limitacións...". Na filosofía de I.Kant vese funcionar a vasta vida occidental dos catro últimos séculos. Os resortes que moven esta "máquina ideolóxica", o mecanismo do seu funcionamento, é o mesmo que actuou sobre a historia europea desde o renacemento.

Para Hegel, a conciencia europea é unha "conciencia desgarrada". En efecto, a cultura contemporánea vai amosando día a día as súas contradicións internas, na relixión, na ciencia, na moral, na arte, na política e nas institucións. Windelband dicía que Kant lle dira por primeira vez expresión ao "novo" rumbo da cultura e plasmou o estado do espíritu do ser humano contemporáneo. Pero como apuntaba a escola filosófica de Baden, entender a Kant é tamén "superalo", tendo presente o seu empeño na "crítica" e nas posibilidades da persoa como creadora da cultura. A crítica fai á persoa e a filosofía crítica cala fondo na esencia humana descubrindo os seus límites e aceptándoos. 

Debemos agradecerlle a Kant que nos amosara os límites do saber. O coñecemento é un acto polo que a materia é conformada por leis lóxicas "a priori" das que bota man a conciencia. O saber moderno é fume sen estas leis e non pode coñecerse unha "cousa en sí mesma" porque o ser humano non é só un ser pensante; támen é vontade e sentimento. Nada hai no mundo absolutamente bo fóra da vontade. Son os principios do ser humano como a beleza, a bondade, a ética, a moral..., os que lle darán forma á materia e á experiencia.

O "acercamenteo á perfección moral" como elemento de progreso é unha falacia que queda demostrada na propia historia. A xustiza como lazo de unión entre a "lex iurídica" e o "honestas iurídica" da conduta non deixa de ser un desexo. A "lex iustitiae" o único que garantiza é a dignidade duns poucos dentro da comunidade xeral humana. O ser humano creador e responsable da súa propia existencia se dilue na lóxica apariencia ilusoria da razón. Os sofismas, as contradicións e as incongruencias ocultos na lóxica especulativa crea entes cuia esencia e existencia convirten a meta do ser humano nunha mera ilusión. A razón aspira á satisfacción plena que non atopa e non logra entender. Deste xeito a alma permanece oculta na sombra como totalidade do saber e como unidade última de todo o que existe.