La verdadera locura quizá no sea otra cosa que la sabiduría misma que, cansada de descubrir las verguenzas del mundo, ha tomado la inteligente resolución de volverse loca". Heinrich Heine
"A psicoloxía no poderá nunca desvelar a verdade sobre a loucura porque é a loucura a que posúe a verdade sobre a psicoloxía" ¿...?
Michel Foucault, na súa obra "El nacimiento de la clínica" alude a unha curación por parte de Pomme dunha histérica facéndolle tomar "baños de dez a doce horas por día, durante dez meses completos". Ao final da cura, Pomme viu, "porcións membranosas, parecidas a fragmentos de pergamiño empapado desprenderse con lixeiras dores e sair diariamente co mexo, desenrolarse á súa vez o uréter do lado dereito e sair enteiro pola mesma vía". E, en menos de cen anos, un médico percibiu nunha lesión anatómica do encéfalo e das súas envolturas que se trataba de "falsas membranas" que se achan con frecuencia en suxeitos afectados de "meninxite crónica". As falsas membranas son ás veces transparentes, pero polo común teñen distintas cores, o espesor varía moito e a organización presenta moitas variedades (Bayle).
O texto anterior fálanos da linguaxe das pantasmas, pero quen pode asegurar que un médico do século XVIII non vía realmente o que dicía ver. Os dominios do lugar quimérico que transitaban médicos, enfermos e psicólogos non desapareceron, máis ben foron desprazados pola singularidade do enfermo ao carón dos "síntomas subxectivos" que definen para o médico o coñecemento da enfermidade; o vínculo fantástico entre o padecemento e o saber. As imaxes da dor cambiaron a configuración na que se apoia o discurso racional do coñecemento médico. Para comprender esta mutación do discurso médico, compre reparar na rexión onde as "palabras" e as "cousas" non están separadas, onde a maneira de ver e a maneira de dicir van xuntas. É preciso poñer en dúbida a distribución do visible e o invisible, o que se dí e o que se cala, para poñer en evidencia a linguaxe médica e o seu obxecto. Compre manterse nun nivel de especialización e verbalización do patolóxico aló onde xurde, recollida pola "locuaz" mirada que o médico pousa sobre o corazón enfermo das cousas.
En 1764, Meckel, utiliza o método racional para estudar as modificacións do encéfalo diante un determinado número de afeccións. Pretendía determinar mediante a comparación do peso dos seus volumes que sectores do cerebros estaban disecados, cales obstruídos e a qué obedecían tales enfermidades. Bichat, Récamier e Lallemand utilizaron o "martelo rematado nunha superficie ancha e delgada" para aplicar pequenos golpes no cráneo. Nos nenos pequenos, os osos son demasiado flexibles para romperse, demasiado delgados para ser aserrados polo que será preciso cortalos con tesoiras. A axilidade artesanal de romper o cráneo mudou a precisión científica da pesa. As formas da racionalidade médica múdanse á percepción, ofrecendo como a primeira cara da verdade, o grao concreto das cousas: a súa cor, as manchas, a dureza, a adherencia. O dominio da experiencia identifícase coa mirada atenta. O ollo convértese no depositario e na fonte da claridade, ao abrirse, inicia un punto de inflexión coa antigüidade clásica, o paso das luces ao século XIX.
Para Descartes e Malebranche ver era percibir, pero sen despoxar á percepción do seu corpo sensible, facela transparente ao mundo do espírito. A luz, anterior a toda mirada, era o lugar de orixe, o ideal, imposible de designar. A finais do século XVIII, a permanencia da verdade no lugar sombrío das cousas está está ligada á mirada empírica das cousas que fan da noite o día. O discurso racional apóiase na permanencia escura das cousas previa a todo saber, onde se xuntan a orixe, o dominio e o límite da experiencia. Tocáballe a esta linguaxe das cousas autorizar a propósito do individuo un saber que non fora simplemente de orde histórico ou estético. Que a definición do indivíduo fora unha tarefa infinita non era un obstáculo para unha experiencia que aceptando os seus propios límites prolongaba o seu quefacer no ilimitado. A mirada non é xa redutora, senón fundadora do individuo na súa calidade de irredutible, por iso se fai posible organizar en torno a el unha linguaxe racional. O obxecto do discurso pasa a ser un suxeito. Esta reorganización formal é a que fixo posible o nacemento da experiencia clínica.
A experiencia clínica, a relación do ser humano consigo mesmo e da linguaxe coas cousas, foi tomada pronto por un aparellamento simple dunha mirada a un corpo mudo, dunha ollada a un rostro como a forma xeral do coñecemento científico. A medicina liberal invoca á súa vez a un mercado aberto para propoñerlle a cada enfermo un tratamento que se adapte perfectamente a cada enfermidade e a el mesmo. A experiencia nos amosa que "as milagres" non son tan doados.
É moi probable que esteamos nunha época cuxa ausencia de filosofía nos evoque a cada momento o reino da fatalidade. Para I.Kant, a necesidade dunha crítica estaba vinculada ao feito de que hai un coñecemento. Con Nietzsche podemos comprobar que a linguaxe e as palabras, sexan razoables ou insensatas, demostrativas ou poéticas, poden tomar un sentido que cae enriba de nós para conducir a nosa cegueira. Pero tamén esperan na escuridade da nosa conciencia para saír á luz e poñerse a falar. Estamos condenados pola historia á tarefa paciente de elaborar discursos sobre discursos, de oir o que xa se dixo. No comentar histórico hai un resto non formulado do pensamento que a linguaxe deixou na sombra pero que tamén se acocha na palabra e ao interrogala pódese facer falar cun contido que non estaba expresado. Hai sempre significado que permanece e ao que compre darlle a palabra. O comentario apóiase no postulado de que a palabra é un acto de tradución e ten o perigoso privilexio de amosar ocultando e pode ser indefinidamente mudada por ela mesma nunha serie aberta das repeticións discursivas. Apóiase nunha interpretación da linguaxe que sinala o estigma da súa orixe como verbo que se fai carne, sempre segredo, sempre máis aló de sí mesmo.
No hay comentarios:
Publicar un comentario