A CONCIENCIA

"En el espíritu del tiempo de cada época hay un afilado viento del este que sopla a través de todas las cosas. Yo puedo encontrar huellas de ello en todo lo que se ha hecho, pensado y escrito, en la música y en la pintura, en el florecimiento de este o aquel arte: deja su marca sobre todas las cosas y sobre cada uno". Arturo Schopenhauer

"Estou canso de ser algo parecido a sí mesmo cada día", diría o poeta desde o umbral da conciencia. De acordo con Carl Jung, o "si mesmo" ou "yo", é o centro da conciencia. Un centro que define como "unha magnitude infinitamente complexa"; a reconciliación dos opostos, a fusión do dominio das tebras do inconsciente coa luz do consciente. Segundo René Descartes, Willian James e Antonio Damasio, non existe o pensamento sen máis, senón "o meu pensamento" e "a miña emoción". A conciencia se caracteriza pola representación do "yo", por dar un punto de vista do mundo, por xerar percepción, pensamento, desde un lugar e nun lugar situado no marco de referencia egocéntrico. É o "yo" quen sente, recorda, ve e planifica. Podemos dicir que a conciencia é o estado subxectivo de percibir algo, dentro e fóra de nós.

           

Podemos distinguir dous tipos de conciencia: a primaria, que séría a experiencia directa das percepcións, sensacións, pensamentos, recordos e imaxes; e a conciencia reflexiva, precisa para darse conta de ser único, separado dos demais, cunha historia e un futuro persoais. Para Willian James, a conciencia se caracteriza porque só o individuo coñece os seus propios pensamentos que están siempre cambiando. A conciencia apunta siempre cara algo e nos parece que é algo unificado e contínuo. J. Eccles opina, fundamentado na teoría dos 3 mundos de Karl Popper, que a estructura do cerebro non pode explicar os fenómenos da conciencia.

     

Ouspensky di que temos catro estados de conciencia: durmido, vixilia, consciencia de "si mesmo" e consciencia obxectiva. Pero a persoa realmente só vive en dous estados: a maior parte do día a pasa durmindo e a outro esperto ainda que realmente difire moi pouco do sono. No primeiro estado está rodeado de soños, imaxes subxectivas revoloteando pola mente, deixando só unha lixeirísima traza na memoria e ás veces ningunha. O segundo estado utilizámolo para traballar, falar, relacionarnos...

        

A maioría das persoas,  nacen, viven sen propósito por algunhas décadas e morren sen pensar nunca na conciencia e na liberdade e permiten que as circunstancias determinen as súas vidas. O ser humano é persoa cando vive a partires de "si mesmo", preocupado coa verdade interior que debe buscar, sabendo que é unha busca interminable porque busca algo que o transcende. É preciso que recupere a confianza, pero a autoestima precisa dun traballo arduo e duro. Naturalmente as persoas non comenzaremos a tarefa ata que esteamos convencidos de que a conciencia non nos ven dada. Segundo Maria Zambrano, a confesión trae á luz o carácter fragmentario de toda vida, ese sentirse a si mesmo como un anaco incompleto que pode orixinar a fuxida de "si mesmo" en espera de atoparse, de recoñecerse.
   

De acordo con Schopenhauer, podemos saber algo da vontade a partires da conciencia da nosa propia volición; a volición individual é simplemente unha manifestación limitada da propia vontade que se manifesta en todo o mundo obxectivo. Sen embargo a vontade é inconsciente; é cega, e se manifesta no desexo e no "amor á vida" dos seres humanos. Foucault recolle na "Primera Conferencia del Abad Moses", a analoxía na que se comparan os pensamentos aos graos dun cereal e a conciencia ao almacén dun muiño. Opina que ao longo da historia do cristianismo existe unha correlación entre revelación, dramática ou verbal, e a renuncia ao "yo". Pero o desenrolo das ciencias humanas permitiu coas mesmas técnicas de verbalización, sen renunciar ao "si mesmo", construir un novo "yo". "Somos sueños de una sombra" diría Píndaro. Zambrano e Jung coinciden en que "el estado de sueño es el estado inicial de nuestra vida; del sueño despertamos; la vigilia adviene, no el sueño. Abandonamos el sueño por la vigilia, no a la inversa". O home durmido é hóspede do espacio.
          

Para os pitagóricos, a proximidade do sono ao estado de morte, implicaba que un se purificase antes de durmir porque podía atoparse cos mortos. Algo que tamén recomendaba Séneca. Pero, o tempo é unha condición sine que non para existir humanamente e isto implica o exercizo da vontade. O ser humano ten que ocuparse de vivir o seu tempo. Como ser que padece unha transcendencia que implica tensión, ir cara algo, completar o seu proxecto vital. A persoa é un presente impulsada pola enerxía da vontade.