AUTOESTIMA E FELICIDADE

"Tu visión devendrá más clara solamente cuando mires dentro de tu corazón... Aquel que mira afuera, sueña. Quien mira en su interior, despierta". C. Jung

A autoestima é fundamental para a supervivencia psicolóxica. É o final do camiño para unha personalidade ben establecida. Vívese como un xuizo positivo sobre un mesmo ao conseguir un entramado persoal coherente nos aspectos físico, psicolóxico, social e cultural. Cunha boa autoestima vai medrando a satisfacción e a seguridade nun mesmo e ante os demáis.

Ter unha boa autoestima implica aceptarse a un mesmo a pesares das limitacións, os erros e as expectativas que non se cumpliron; é preciso integrar a parte física: a morfoloxía corporal (beleza, estatura...), características fisiolóxicas (enfermidades...). A sensopercepción, a memoria, o pensamento, a intelixencia, a conciencia, a vontade, os instintos, a linguaxe verbal e non verbal, forman un entramado que dibuxa un estilo persoal no que un se sente a gusto e ben instalado. Saber relacionarse, incluso para os tímidos compensados que a pesares de contar con poucos recursos psicolóxicos os copensan con audacia e vontade.

A dimensión cultural é capital para ter unha boa autoestima. Hoxe é pouco fecuente atopar xente cunha cultura sólida; por un lado está a televisión que tende a enchelo todo coa súa presencia porque non esixe ningún esforzo (por iso é un dos instrumentos máis utilizados para entontecer e manexar ás persoas) e polo outro está a falta de tempo indispensable para ler (hoxe só somos capaces de ler unha frase bonita no Twitter e os videos máis vistos en internet son aqueles que compiten por ver quen fai máis o parvo...). A vida moderna, trepidante e cun ritmo acelerado, non deixa lugar máis que para o traballo, para buscalo quen non o teña e para a competitividade que esixe un enorme esforzo para non quedar atrás profesionalmente.

Un erro frecuente que acostuma minar a autoestima consiste en compararse cos demais. Pero cando se fai só se explora a superficie e non o fondo; é dicir, aquelo que se observa desde fóra: o que ten e non o que é e como é. Dicía Spinoza que o mellor xeito de matar un sentimento e deixalo reducido a nada era facer unha fría e exhaustiva análise do mesmo. A palabra envidia procede do latín invidere que significa "mirar de reollo, ver de soslayo". É tristura diante o ben alleo, sempre que sexa lexítimo, e cando se compara, acoden as carencias persoais e a incapacidade para desenrolar o bo que un posúe. Entón asáltanos a inquedanza, os nervos, o pesimismo e comenzan os pensamentos distorsionados que antes ou despois provocan un evidente malestar.

Os trastornos da personalidade son un obstáculo para alcanzar esa vella aspiración natural, tan cercana e tan lonxana que é a felicidade. A felicidade é a vocación universal do ser humano, unha tendencia metida no máis fondo do seu ser, un desexo profundo que o arrastra, pero ante todo é un estado de ánimo, unha paisaxe interior na que se reflicte o contento que está un consigo mesmo.

A felicidade absoluta non existe, é unha entelequia sen consistencia pero sí é posible un sentimento de felicidade razoable no que exista unha boa proporción entre obxectivos e instrumentos, medios e fins. É preciso non pasar por alto unha premisa básica: quen non sabe o que quere non pode ser feliz e que, dado que a dimensión máis importante da vida radica no futuro, xa que nel se achan as nosas grandes aspiracións, temos que entender a felicidade como unha ilusión. Toda realización persoal é sempre deficitaria, insuficiente, porque a persoa é un animal descontento por naturaleza. Pero a vida de cada un ten unha tonalidade, unha impresión subxectiva global que lle afecta ao conxunto da persoa e que no caso da felicidade consiste en sentirse ben cun mesmo. A felicidade descansa sobre unha actitude mental positiva, un esforzado intento de vivir en harmonía cun mesmo. Para facelo, é preciso dar coas claves, aceptándose na parte que non nos gusta e loitando para modificar o modificable. Ao final, cando miremos atrás, sairá o que fumos, será o momento da verdade.

O ingrediente fundamental da felicidade é o amor. O vacío afectivo marca negativamente a conduta. A nosa sociedade non sabe nada sobre o amor, tanto a nivel xeral como particular. Non hai felicidade sen amor e non hai amor sen renuncias. Un anaco esencial da afectividade está tecido de sacrificio, algo que non está de moda, que non ten boa prensa, pero resulta vital. Poñer o benestar e o pracer como metas absolutas da conduta supón un grave erro, xa que a vida está surcada de problemas, loitas, fracasos e, por suposto, reviravoltas no camiño. Polo que para moitas persoas a felicidade queda reducida a ter unha economía saneada e boa saúde. O camiño da felicidade pasa por ir resolvendo o conflicto que levamos dentro. A medida que imos descubrindo a complexidade da existencia dámonos conta de que a felicidade non depende do de fóra, senón da interpretación que fagamos da realidade.