O PROBLEMA DO SER

¿A que se debe que exista el mundo y no la nada que cabría imaginar en su lugar?. W. James

"Aparte del hombre, ningún ser se pregunta sobre su propia existencia. Cuando el hombre empieza a tomar conciencia de sí mismo, se considera como algo que da por hecho, algo que no precisa explicación alguna. Pero esto no dura mucho tiempo, ya que, al surgir la primera reflexión, se despierta esa curiosidad que es la madre de la metafísica, y que hizo decir a Aristóteles que los hombres se sentirán inclinados a filosofar, ahora y siempre, a causa de su curiosidad. Cuanto más abajo se encuentra el hombre en la escala intelectual, menos enigmática se le antoja la existencia... pero, a medida que su conciencia se hace más clara, más le sobrecoge el problema en toda su grandeza." A. Schopenhauer

Deus é o Ser, "sustancia infinita, eterna, inmutable, independente, omniscente, omnipotente pola cal todo o que existe foi creado"; "o inconocible" de Spencer, o "noúmeno" de Kant, o mundo "totalmente outro" e transcendente de Plantón, do cristianismo e doutras grandes relixións. É o Tao, que non pode verse, oírse nin nomearse porque, doutro xeito non sería Tao. A razón ten que gardar silencio, pero as emocións non teñen porque facelo e resulta difícil imaxinar a un físico que non se sorprenda coa fantástica personaxe de si mesmo. Como escribiu Carlyle, "o home incapaz de facerse preguntas, ainda que reteña na súa cabeza a totaliade da mécanique céleste e a filosofía de Hegel, non é máis ca unhas gafas tralas que non hai ollos...".

A ciencia nunca poderá atopar resposta a esa extraña e inquietante pregunta: ¿Por qué existen as cousas? A razón é que a ciencia só pode explicar un porqué dentro do marco dunha lei descriptiva xeral. ¿Por qué, se tiramos unha moeda ao aire, cae de novo cara o chan? A causa da gravidade. ¿Cómo se explica a gravidade? Mediante ecuacións da teoría da relatividade. Pero ainda que os físicos lograran unha ecuación da que puderan derivarse todas as leis físicas, preguntariamonos o porqué desa ecuación. Ainda que todo se reduza a un número finito de partículas e ondas, preguntámonos: ¿Por qué esas partículas e esas ondas? Sempre queda, necesariamente, un sustrato básico, un abismo escuro como dixo Santayana, diante o que a intelixencia permanece en silencio.

O existencialismo con Jean Paul Sartre á cabeza, foi que máis se preocupou polo absurdo do ser. Sartre en "La náusea" presenta o longo monólogo dun home obsesionado polo absurdo do ser que se contempla até que o invade a náusea. É a antítese da obra de Chesterton na que o protagonista tamén se sobresalta diante o singular descubremento de que está vivo, pero o considera un feito tan estimulante que inventa sen cesar inxeniosos métodos para provocar en sí mesmo un estado  constante de ánimo, de admiración e de gratitude pola vida. Deus non é un absurdo, o absurdo é negalo.