O INCONSCENTE COLECTIVO

"Si quieres conocer el pasado, entonces mira tu presente que es el resultado. Si quieres conocer tu futuro mira tu presente que es la causa.". Siddharta Gautama

O inconscente colectivo transcende o inconscente persoal de Freud e está constituído por símbolos primitivos que forman parte da psique e van máis aló da razón. Un sustrato común aos seres humanos de todos os tempos e lugares do mundo. O inconscente do símbolo nunca está definido. Os arquetipos expresan o indeterminado, comprenden os instintos a nivel biolóxico  pero tamén a parte espiritual, dispostos en todo momento a formar representacións sobre a conciencia persoal. Esa tendencia non se adquire coa educación nin co contacto coa cultura, xa que é innata e hereditaria. Obsérvanse en todas as épocas e culturas como manifestación instintiva da especie. Pero son perturbadores xa que non chegamos a coñecelos de todo e nunca esgotan o seu significado. 

O inconscente colectivo está formado por imaxes que recollen a historia pasada da humanidade. Estamos dotados cun repertorio de comportamentos dispostos no sistema nervoso central para activarse tan pronto como atopen os estímulos axeitados no contorno. Son pautas de comportamento impregnadas na nosa psique. A sociedade esixe que toda persoa represente un rol a xeito de "máscara" no teatro da vida. É coma se nunca pudera amosarse aos demáis coa totalidade da súa personalidade. O establecemento da persoa é un recurso "normal" e necesario, pero existe o risco de que o "yo" remate identificándose con esa máscara e o individuo sinta que non lle é fácil saber quen é o seu "yo" e quen a persoa.

O proceso de individuación permítelle ao neno ir abandoando o inconscente para ir progresivamente tomando conciencia do mundo que o rodea. Debe adaptarse ás expectativas do seu contorno e converterse en persoa, axustarse a "máscara", buscar o seu sítio e afirmarse. Pero descoida outros aspectos importantes e xorde a sombra á que despraza a ánima e que necesariamente debe aflorar para atopar o camiño, voltar ao orixe, volver a ollada cara o "si mesmo".

O "si mesmo" é o arquetipo da totalidade e centro regulador da psique, oculto detrás da personalidade total, é o encargado de levar a cabo o proxecto vital e de guiar o proceso de individuación. É a unión dos opostos, unha magnitude anteposta ao "yo" conscente. Comprende o conscente e o inconscente, por máis que queiramos facelo conscente, sempre haberá unha cantidade de inconscente que impide o acceso á totalidade. A súa vivencia pode sentirse como o "deus dentro de nós", a meta da vida, é a máis completa expresión do destino do individuo. Como diría Jung: "ese nós que "tamén" somos", ese nós que se está forxando. O sentido da vida e a harmonía conséguese coa unión da conciencia cos contidos inconscentes da mente coa que se supera o "yo" e se conquire a plenitude.